Łupek szarogłazowy – kamienne elewacje na wiele sposobów

Tak jak większość naturalnych skał, łupek szarogłazowy jest słabo nasiąkliwy i dzięki temu mrozoodporny i praktycznie odporny na warunki atmosferyczne. Z tego powodu jest chętnie używany do wykonywania elewacji zewnętrznych i murów ogrodzeniowych. Ze względu na nietuzinkową barwę i fakturę jest również stosowany jako okładzina ścian wewnętrznych oraz kominków. Korzystając z doświadczenia wielu wykonawców, ich kreatywności i często zaskakujących pomysłów na montaż łupka szarogłazowego, postaram się usystematyzować i opisać metody przez nich stosowane.

Kamień elewacyjny łupany

To materiał z którego można wykonać okładzinę muru lub elewacji domu na co najmniej cztery następujące sposoby.

1. Elewacja z kamienia układanego bez wypełnienia fug

Sposób ten (fot. 1, fot. 2), o ile liczymy na dobry efekt, wymaga sporej precyzji przy przyklejaniu i dopasowywaniu poszczególnych elementów. Kamień dopasowywany jest poprzez żmudny jego dobór lub częściowe formowanie brzegów tak aby uzyskać powierzchnię jak najdokładniej pokrytą kamieniem. Niewielkie przestrzenie pomiędzy większymi kamieniami uzupełniane są drobniejszymi. Nie zawsze uda się dokładnie dobrać łupek, tak aby nie było z bliska widać podłoża na którym go naklejono. Dlatego też ściana powinno mieć kolor zbliżony do koloru kamienia.

Zaletą tej metody jest łatwy montaż, możliwość wykorzystania nawet niewielkich kawałków kamienia oraz mniejszy kłopot z utrzymaniem w czystości przyklejonego kamienia, ponieważ odpada czynność fugowania, która zwłaszcza dla niewprawionych może nastręczać sporo problemów.

2. Elewacja z kamienia częściowo docinanego i układanego „na zakładkę”

Ten sposób montażu (fot. 3) jest podobny do poprzedniego, z tą różnicą, że część okładziny dopasowywana jest poprzez docięcie lub podszlifowanie brzegów, w taki sposób aby sąsiadujące ze sobą elementy dokładniej dopasować. Dodatkowo wszędzie gdzie jest to możliwe, cieńsze kamienie nasunięte są częściowo na siebie. Uzyskana powierzchnia całkowicie pokryta jest łupkiem, pomiędzy którym nie widać podłoża.

3. Elewacja fugowana

Jest to najczęściej wykonywany sposób montażu łupka. Ze względu na precyzję, z jaką wykonywane są tego typu powierzchnie, można by tu dokonać sztucznego podziału na elewacje:

– wykonane precyzyjne (fot.4) – w tym przypadku elementy okładziny są dokładnie dopasowane lub docięte przed przyklejeniem do ściany a wykonana fuga jest równej grubości.

Dobór koloru fugi do rzecz gustu i preferencji inwestora. Jest to rzecz, która ma ogromne znaczenie dla wyglądu całej elewacji i nad jej doborem warto się dobrze zastanowić. Oto kilka przykładów pokazujących fugi w różnych kolorach (fot. 5, fot. 6, fot. 7).

–wykonane „swobodne” (fot. 8) – jest to najłatwiejsza metoda na szybkie pokrycie ściany łupkiem. Odległości pomiędzy poszczególnym fragmentami kamieniami są duże i niekoniecznie równe. Pierwszym etapem prac jest przyklejenie kamienia na całej powierzchni (fot. 9), a następnie wypełnienie przestrzeni pomiędzy nim. Jako wypełnienie używa się odpowiednią cementową zaprawę do spoinowania płyt kamiennych lub zwykłą zaprawą klejową. Te pierwsze produkowane są w kilku kolorach, których odpowiedni dobór może uatrakcyjnić wykonaną okładzinę.

Kamień elewacyjny cięty jednostronnie

Jest to materiał, z którego można wykonać trzy rodzaje powierzchni ściany, w zależności od rodzaju użytego kamienia.

1. Kamień jednostronne cięty na 5cm „równe lico”

To kamień przycięty w taki sposób aby odległość od powierzchni ciętej, którą przyklejany jest do ściany, a licem kamienia (widocznym po przyklejeniu) wynosiła ok. 5 cm. Dodatkowo ten kamień jest selekcjonowany tak aby widoczne po przyklejeniu jego „lico „ było naturalnie odłamaną krawędzią i było równolegle do ściany na którą naklejana jest okładzina. Powierzchnia jaką otrzymujemy po naklejeniu tej okładziny jest w miarę równa, nie widać w niej ciętych krawędzi kamienia i tworzy imitację ściany wykonanej z pełnych kamiennych płyt. Najlepszy efekt uzyskuje się bez stosowania jakiejkolwiek fugi pomiędzy poszczególnymi kamieniami. Z jednej tony można uzyskać nawet do 10 m2 powierzchni. Co najważniejsze samo tworzenie takiej wykładziny jest łatwe i może być wykonane nawet przez osoby nie będące profesjonalnymi kamieniarzami. To jest jak dopasowywanie puzzli więc wymaga sporo cierpliwości (fot. 10).

2. Kamień jednostronnie cięty na 5 cm

Kamień ten podobnie jak opisany powyżej, także posiada szerokość 5 cm lecz nie ma wyłącznie równych licowych powierzchni. Po przyklejeniu daje bardziej zróżnicowaną powierzchnie zawierająca kamienie o nierównych brzegach. Dla niektórych osób może to być jego zaletą ponieważ uzyskana powierzchnia wygląda bardziej naturalnie i daje większy efekt 3D (fot. 11). Samo wykonanie takiej elewacji jest stosunkowo łatwe i może je wykonać nawet amator. Dla uzyskania lepszego efektu drobne szczeliny pomiędzy większymi kamieniami dobrze jest wypełnić cienkimi kawałkami, które bez problemu uzyskamy poprzez rozłupanie większych.

3. Kamień jednostronnie cięty „zwykły”

To kamień o jednej krawędzi ciętej i o bardzo zróżnicowanej szerokości bo od 2 do 10 cm. Uzyskiwana wydajność z tony jest mniejsza niż w poprzednio opisywanych i wynosi maksymalnie 8 m2. Po oklejeniu uzyskujemy bardzo zróżnicowaną powierzchnie, która wielu osobom może się podobać zwłaszcza do zastosowania na zewnątrz w miejsca gdzie naturalny, nieregularny i bardzo przestrzenny efekt jest pożądany. Ten rodzaj kamienia sprawdza się na podmurówkach, murach ogrodowych, ścianach kaskad po których spływa woda itp. (fot. 12).

Bloczki fasadowe

Bloczki fasadowe to materiał raczej dla profesjonalistów, którzy dysponując umiejętnościami, doświadczeniem i dobrym sprzętem do docięcia kamienia potrafią „wyczarować” z niego piękne gładkie powierzchnie mogące być ozdobą zarówno zewnętrznych ścian jak i ścian w salonie, łazience czy saunie (fot. 13). Szczególnie polecany dla uzyskania ścian pasujących do stylu Ventage lub ekskluzywnych pomieszczeń lokali, pubów i restauracji. Ponieważ kamień ten posiada bardzo zróżnicowaną wielkość (szerokość 4 do 12 cm, długość od 15cm i grubość od 3 do 8 cm) wymaga przed montażem odpowiedniego przycięcia na stałą szerokość a następnie takiego przyklejenia aby pokazać to co w nim najpiękniejsze czyli naturalnych bocznych krawędzi kamienia. Po jak najdokładniejszym uzupełnieniu wszelkich powstałych szczelin uzyskujemy efekt warty wielogodzinnego, mozolnego montażu (fot. 14). Oczywistym jest, że nie stosujemy przy tym żadnych fug. Ze względu na bardzo dużą trudność w jego montażu polecany jest profesjonalistom mających dużo cierpliwości i zamiłowania swojego fachu.

Podchodząc do bloczka fasadowego bardziej „na luzie”, zwłaszcza przy tworzeniu ścian drewutni czy altan, można pozwolić sobie na układanie tego materiału z mniejszym artyzmem i dokładnością a efekt nadal będzie zadowalający. Różnorodność kolorów naturalnego kamienia współgrająca z kolorem drewna i jesiennie wybarwionymi roślinami usatysfakcjonuje nawet najbardziej wymagających estetów (fot. 15).

Kamień elewacyjny cięty czterostronnie

To kamień, z którego i profesjonalny kamieniarz i przeciętny Kowalski pragnący zostać „bohaterem swojego domu” będzie zadowolony. Kamień ten cięty jest w regularne prostokąty o wysokości 8 ,10, 12 cm i długości 20 ,30 i 40 cm. Standardowo kamień o wybranej wysokości i różnych losowo długościach układany jest na paletach o wadze 1 tony. Grubość okładziny waha się od 1 do 3 cm. Z jednej tony można uzyskać od 15 do 16 m2 powierzchni. Okładzina ta idealnie nadaje się zarówno do nowoczesnego budownictwa, gdzie dobrze wygląda w zestawieniu z płaszczyznami szkła i aluminium (fot. 16) jak również do wykończenia powierzchni murów i ogrodzeń prywatnych posesji (fot. 17).

Niezwykłą trwałość i ponadczasowość kamienia skłania projektantów i inwestorów do stosowania tego typu okładzin do wykończenia budynków użyteczności publicznej oraz hoteli i pensjonatów. Zwłaszcza tam gdzie zimowe warunki atmosferyczne w destrukcyjny sposób mogą działać na elewacje budynków (fot. 18 i 19 Karpacz – Karkonoskie Tajemnice).

Sam montaż tej okładziny jest stosunkowo prosty i nie nastręczający wielu problemów. Wystarczy mieć mocne podłoże i dobrej jakości klej do naturalnego kamienia. Najczęściej kamień układany jest bez stosowania fugi (fot. 20), ale z zastosowaniem odpowiednio kolorystycznie dobranej fugi też może się wielu osobom podobać (fot. 21). Najłatwiej układa się go pasami o tej samej wysokości dbając jedynie i dokładne przyklejenie poszczególnych elementów oraz o zachowanie poziomów i pionów.
Są oczywiście wykonawcy, którzy wychodzą poza proste schematy i układają kamień w sposób nieregularny, wymagający stosowania różnych jego wysokości oraz jego odpowiedniego docinania (fot. 21).

Ten rodzaj okładziny z powodzeniem można wykorzystać do obłożenia schodów, tarasów a nawet brzegów basenów. Ze względu, iż kamień ten nawet mokry praktycznie nie jest śliski, jego stosowanie na powierzchnie po których chodzimy, jest zupełnie bezpieczne (fot. 22, 23).

Drobny łupek

Nawet z drobnego kamienia można „wyczarować” elewację, którą zaciekawi a nawet zachwyci nie jedną osobę (fot. 24). Pokrycie ścian drobnym łupkiem można porównać do pracy średniowiecznego skryba, który z benedyktyńskim klasztorze przepisywał ręcznie opasłe tomy biblii. Oczywistą zaletą może tu być niski koszt materiału wykorzystanego do wykonania elewacji, ale nakład pracy jaką należy włożyć w wykonanie tego typu dzieła jest ogromny. Setki drobnych cieć kamienia oraz mozolne przyklejanie niewielkich jego elementów, być może na niewielkich powierzchniach jest warte poświęconej pracy i niejeden domowy majsterkowicz mógłby się tego podjąć, aby wykonać obudowę kominka lub niewielką ozdobną ścianę za telewizorem w salonie.

Z tego typu kamienia można budować całe mury i małą architekturę ogrodową taką jak fontanny, grille czy klomby (fot. 25), ale to już temat na kolejny artykuł…